June 23, 2011

მარიო ვარგას ლიოსა: დეიდა ხულია

მარიო ვარგას ლიოსა
დეიდა ხულია (La tía Julia y el escribidor)
ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა
მთარგმნელი ამირან გაბესკირია

ვაღიარებ, პოსტს უფრო იმიტომ ვწერ რომ ბლოგი ძალიან არ გაპასიურდეს (ისედაც ვერ ვანებივრებ განახლებებით), ვიდრე იმიტომ რომ რომანის შესახებ რაიმე გამოკვეთილი აზრი მაქვს. 
არასწორად ნუ გამიგებთ - ლიოსას წიგნი ძალიან მომეწონა და დიდი სიამოვნებითაც ჩავიკითხე პირველიდან ბოლო გვერდამდე, უბრალოდ ამ წინადადების ბეჭდვის მომენტშიც მიჭირს ჩამოყალიბება, კონკრეტულად რა შეიძლება ითქვას მის შესახებ. 

პირველ რიგში ალბათ ის, რომ თავისი ნახევრად-ავტობიოგრაფიული შინაარსით საინტერესო ცნობებს გვაწვდის ავტორის ცხოვრების კონკრეტული პერიოდისა და პიროვნების შესახებ. თვრამეტი წლის მარიტოს ცხოვრებაში ასაკით ბევრად უფროსი, ბოლივიელი დეიდა ხულია ჩნდება - ის დასა და მის მეუღლეს (მარიტოს ბიძას) სტუმრობს პერუში. მათ შორის ოჯახისათვის მიუღებელ კავშირს ეყრება საფუძველი. ხულია ქმარგაყრილი, ნათესავი ქალია, მარიტო (იგივე ვარგიტასი) კი სამართლის ფაკულტეტის სტუდენტი, მწერლობაზე მეოცნებე ბიჭი, რომელიც ბებიასთან და ბაბუასთან ცხოვრობს, საკუთარ ჯიბის ფულს კი რადიოში გადასაცემად ყოველდღიურად ცნობების შეგროვებით, დამუშავებითა და რედაქტირებული ვარიანტების მომზადებით შოულობს. იგივე რადიოსადგური აქტიურად გადმოსცემს რადიოდადგმებს, რომელთა სცენარებსაც ბოლოვიიდან სპეციალურად ამ საქმისთვის ჩამოყვანილი მაესტრო - ექსცენტრიული პედრო კამაჩო წერს. რომანი სტრუქტურულად ორ ნაწილად იყოფა, მათი შემადგენელი თავები კი რიგ-რიგობით ენაცვლება ერთმანეთს: მარიოსა და ხულიას ურთიერთობის ისტორიას პედრო კამაჩოს დადგმული  სპექტაკლები ენაცვლება და ძალიან თავშესაქცევ საკითხავად იქცევა. ჩემი დაკვირვებით, ესპანურენოვან ნაწარმოებებს თავისებური იუმორი დაჰყვება, რომელიც თარგმანის მიუხედავად, მაინც იგრძნობა. დარწმუნებული ვარ, რომ აბსურდული ისტორია სცენაზე წამოქცეული ჯვარცმული ქრისტეს შესახებ ინგლისურად ან ფრანგულად აბსოლუტურად სხვანაირად დაიწერებოდა. 

გარდა პირადი სასიყვარულო ისტორიისა, ავტორი საკუთარ მისწრაფებებსა და მწერლად ქცევის სურვილზე გვიყვება; გვიამბობს როგორ იხიბლება პედრო კამაჩოს, ამ აკადემიური თვალსაზრისით უწიგნური ადამიანის წერისათვის თავდადებულობით; როგორ ადარებს მის ვნებებსა და მისწრაფებებს პრუსტ და ფოლკნერ-გადაკითხული ლიტერატორებისას და როგორ ცდილობს, ერთი ნორმალური მოთხრობა მაინც დაწეროს; ოცნებობს პარიზის მანსარდაში ცხოვრებაზე და ხულიაზე დასაქორწინებლად ნახევარ პერუს შემოივლის გასაცოდავებული ტაქსისა და ერთგული მეგობრების წყალობით. 

ამ ყველაფრის პარალელურად რადიოთი ყოველდღიურად გადაცემულ ნოველებსაც ვეცნობით, სადაც ყველაფერი თავდაყირა დგას და რომლის გმირები ბოლოს ისე ირევიან ერთმანეთში, რომ სიტუაციაში გარკვევა შეუძლებელი ხდება. დადგმები ემოციურად თითქოს ეხმაურება ვარგიტასის ცხოვრებაში მიმდინარე მოვლენებს და მკითხველს საჭირო ტალღაზე აყენებს.  

არსებობს ლიოსას პირველი მეუღლის (Julia Urquidi) მიერ დაწერილი მემუარი ”Lo que Varguitas no dijo”, სადაც უკვე ხულია გვიყვება წყვილის შეხვედრისა და შეუღლების ამბავს. საინტერესო იქნებოდა ამბის მეორე მხრიდან შეტყობა. ჩვენ ხომ ასე გვაინტერესებს სხვათა ცხოვრება. მითუმეტეს თუ ეს სხვა მსოფლიო მასშტაბით ცნობილი მწერალი, ერთ დროს პერუს პრეზიდენტობის კანდიდატი და 2010 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატია.

2 comments:

  1. ძალიან მომეწონა "დეიდა ხულია". თავების ფინალი მაგიჟებდა ხოლმე :დ მე ვთქვი, რავა სერიალებივითაა თქო. ;) კარგი იყო.

    ReplyDelete
    Replies
    1. მსუბუქია. და სევდიანი... 8 წელმა გააქრო ის სიგიჟე, რაც გამოატარა სიყვარულით ანთებულ ვარგიტასს...

      Delete